Bilgi Notu
Tüberküloz (TB), Mycobacterium tuberculosis (M. tuberculosis) adlı bakteri ile oluşan ve çoğunlukla akciğerler olmak üzere tüm organ ve dokuları tutabilen, önlenebilir ve tedavi edilebilir bir bulaşıcı hastalıktır. M. tuberculosis, kişiden kişiye hava yoluyla bulaşır.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), her yıl 10 milyon kişi TB hastalığına yakalandığını ve yaklaşık 1,5 milyon kişi TB nedeniyle hayatını kaybettiğini belirtmektedir. Önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalık olmasına rağmen halen Dünya çapında ilk 10 ölüm nedeninden biridir. Dünya nüfusunun yaklaşık dörtte birinin M. tuberculosis ile enfekte olduğu tahmin edilmektedir. Bu kişilerin yaklaşık %10'u hayatları boyunca en az bir kez aktif TB hastalığı geçirmektedir.
Tüberkülozun sağlık, sosyal ve ekonomik yıkıcı sonuçlarını önlemek, kamuoyunda farkındalığı artırmak ve küresel hastalık salgınını sona erdirmek amacıyla Robert Koch tarafından Mycobacterium tuberculosis basilinin keşfedildiği, böylece hastalığın teşhis ve tedavisinin yolunun açıldığı 24 Mart 1882 gününe ithafen her yıl 24 Mart “Dünya Tüberküloz Günü” olarak anılmaktadır.
Ülkemizde başarıyla yürütülen program sonucunda TB hasta sayısı her yıl yaklaşık %4-5 oranında azalmaktadır. 2005 yılında Verem Savaşı Dispanserleri (VSD)’ne kayıtlı toplam hasta sayısı 20.535 ve TB toplam olgu hızı yüz binde 29,8 iken 2020 yılında hasta sayısı 8.925’e ve TB toplam olgu hızı yüz binde 10,7’ye düşmüştür.
Tüberküloz ve dirençli tüberküloz hastalarının tedavisinde kullanılan birinci ve ikinci seçenek ilaçlar Bakanlığımız tarafından temin edilerek ücretsiz olarak sağlık kuruluşlarına ve hastalarımıza ulaştırılmaktadır. Hastaların tedavisini düzenli olarak sürdürmek ve tamamlanmasını sağlamak amacıyla 2006 yılından beri DSÖ’nün önerdiği Doğrudan Gözetimli Tedavi (DGT) uygulanmaktadır. DGT hastanın ilaçlarını doğru ve tam olarak içtiğinden emin olabilmek için her doz ilacın bir sağlık personelinin veya başka bir görevlinin gözetiminde içirilmesidir. Her gün sağlık kuruluşuna gelemeyen hastalar için iletişim teknolojisindeki gelişmelerden faydalanarak hastanın ilacını içerken bir sağlık çalışanına görüntülü bağlanması veya ilaç içmesini kaydedip video yollaması şeklinde uygulanan Video Gözetimli DGT de ülkemizde uygulanmaya başlanmıştır.
Ülkemizde dirençli verem hastalarının tedavisi Ankara Atatürk, İstanbul Yedikule, İstanbul Süreyyapaşa, İzmir Suat Seren Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahisi Eğitim ve Araştırma Hastanelerinde yapılmaktadır.
DSÖ, tüberkülozun sonlanması için kaynağa ihtiyaç duyulduğuna dikkati çekerek 2022 yılı Dünya Tüberküloz Günü temasını "Tüberkülozu Bitirmek İçin Yatırım Yapın Hayatları Kurtarın" olarak belirlenmiştir. Bu çerçevede Bakanlığımız tüberküloz kontrol çalışmalarını ulusal ve uluslararası kuruluşlarla işbirliği içerisinde, kamunun yanı sıra özel sektör, sivil toplum örgütleri ve gönüllü kuruluşlarla birlikte yürütmekte ve tüberküloz eliminasyonunu hedefleyecek şekilde güçlendirerek sürdürmektedir.