Pulmoner rehabilitasyon haftası her yıl mart ayının ilk Pazar gününden itibaren kutlanmaktadır. Bu yıl 10-16 Mart tarihleri arasından kutlanacak olan pulmoner rehabilitasyon haftasının amacı rehabilitasyonun önemini ve akciğerlerin işleyişini ciddi şekilde engelleyen kronik akciğer hastalıkları olan kişilerin yaşamları üzerindeki etkisini vurgulamak ve acil bakım ihtiyacını ortadan kaldırarak bireylerin yaşam kalitesini artırmaktır.
Pulmoner rehabilitasyon nedir?
Uzun süreli solunum problemi olan hastalara tıbbi tedavileri ile birlikte önerilen pulmoner rehabilitasyon, hastaların fiziksel ve psikolojik durumlarını düzeltmeyi ve sağlığını iyileştirmeyi hedefleyen, bireysel olarak belirlenen egzersiz eğitimi ve hasta eğitimi gibi yaklaşımları içeren kapsamlı uygulamalar bütünüdür.
Pulmoner rehabilitasyon kimlere uygulanır?
Pulmoner rehabilitasyon; nefes darlığı, günlük aktivitelerini/işlerini yapmada zorlanma, egzersiz kapasitesinde azalma gibi şikâyetleri ciddi şekilde yaşayan kronik solunum hastalığı olan kişilere uygulanmaktadır. Program solunum yolu hastalığı veya eşlik eden hastalığı olanlarda bu şikâyetler için etkilidir.
COVID-19 enfeksiyonu sonrası akciğerleri etkilenen; nefes darlığı, yorgunluk ve günlük yaşam aktivitelerini/işlerini yapmada zorlanma gibi şikâyetleri devam eden hastalarda da pulmoner rehabilitasyon önerilmektedir.
Her yaştaki kronik solunum yolu hastalarının ihtiyaçları doğrultusunda; hastaneye yatırılarak, poliklinik ziyaretlerinde ya da ev ortamında program uygulanabilir. Ayrıca, hastanın çevirim içi ortamda, bulunduğu yerden katılabileceği tele-pulmoner rehabilitasyon programları da mevcuttur.
Pulmoner rehabilitasyonun amaçları nelerdir?
· Hastalığın ilerlemesinin önlenmesi,
· Hastalığa bağlı gelişen nefes darlığı, yorgunluk ve fonksiyonel yetersizliğin ortadan kaldırılması,
· Günlük yaşam aktivitelerinde yeterliliğin artırılması, katılımın sağlanması, bağımsızlığın artırılması,
· Egzersiz toleransı/yapabilme kapasitesi ve fiziksel aktivite düzeyinin artırılması,
· Sağlık durumunun iyileştirilmesi,
· Hastalık atak sayısının azaltılması ve atak şiddetinin hafifletilmesi,
· Yaşam kalitesinin geliştirilmesi,
· Hastaneye başvuru sıklığı ve yatış süresinin azaltılması; bunun sonucunda sağlıkla ilişkili harcamaların düşürülmesi,
· Hastalığa bağlı psikolojik durumun iyileştirilmesi,
· Yaşam süresinin artırılmasının sağlanmasıdır.
Pulmoner rehabilitasyonun içeriğinde hangi yaklaşımlar olmalıdır?
İlk olarak egzersiz testi, yaşam kalitesi ölçümü, dispne (nefes darlığı) durumu ve vücut kompozisyonu değerlendirilir. Sonrasında hastanın belirlenen ihtiyaçlarına göre bir pulmoner rehabilitasyon programı planlanır. Pulmoner rehabilitasyonun en önemli ve temel bileşeni egzersiz eğitimidir. Bireyin ihtiyaçları doğrultusunda hasta ve ailesinin eğitimi, fiziksel aktivite danışmanlığı, eşlik eden diğer hastalıkların yönetimi, beslenme desteği, psikososyal destek, ergoterapi (iş ve uğraşı terapisi), özyönetim eğitimi, balgam çıkarma teknikleri gibi ek bileşenler de pulmoner rehabilitasyon programında yer almaktadır.
Solunum yolu hastalıklarında egzersiz yapmak neden gereklidir?
Egzersiz yapabilme kapasitesinde azalma, uzun süreli solunum hastalığı olan kişilerin temel şikâyetlerinden biridir. Bu hastalarda nefes darlığı ve/veya yorgunluğun neden olduğu hareketsizlik; kemik ve kas içeriğinin, kalp ve akciğer fonksiyonlarının, egzersiz kapasitesinin gittikçe azalmasına neden olur. Egzersiz eğitimi ile kas kuvveti ve dayanıklılığı artarak daha uzun mesafeler yürünür, eklemler daha iyi hareket eder, gevşeme sağlanır, daha güçlü ve enerjik hissedilir, kalbin çalışması iyileşir, yorgunluk ve nefes darlığı azalır. Ayrıca vücut savunma sistemi üzerine olan olumlu etkileri sayesinde enfeksiyonlardan korunma sağlanır. Uzun süreli solunum sorunu olan hastalar pulmoner rehabilitasyon programları ile güvenli bir şekilde egzersiz yapabilirler. Egzersiz eğitimi; yürüyüş gibi dayanıklılık egzersizleri, bacak ve kol kasları kuvvetlendirme egzersizleri, solunum egzersizlerini içermektedir.
Pulmoner rehabilitasyon programının süresi ne olmalıdır?
Pulmoner rehabilitasyon programı en az 8 hafta süre ile haftada iki veya üç seans olacak şekilde, toplam 24 seans uygulanmalıdır. Daha uzun programlar daha fazla yarar sağlayabilir. Pulmoner rehabilitasyonun önemli bileşeni olan egzersiz eğitimi bırakıldığında, kazanılan yararlı etkiler kaybedildiği için egzersiz alışkanlığının devam ettirilmesi gerekmektedir. Bu nedenle, pulmoner rehabilitasyon merkezlerinde verilen egzersiz eğitimi, fiziksel aktivite ve sağlıklı beslenme gibi sağlıklı yaşam davranışları alışkanlık haline getirilerek “yaşam tarzı” olmalıdır.
Pulmoner rehabilitasyon programına nasıl başvurabilirsiniz?
Pulmoner rehabilitasyon üniteleri/merkezleri; göğüs hastalıkları hastaneleri, şehir hastaneleri, üniversite hastaneleri ve eğitim-araştırma hastanelerinde bulunmaktadır. Uzun süreli solunum hastalığından dolayı nefes darlığı, çabuk yorulma ve güçsüzlük hissediyorsanız, günlük aktivitelerinizi yapmakta zorluk çekiyorsanız değerlendirme için göğüs hastalıkları uzmanına başvurabilir ve pulmoner rehabilitasyon programlarından yararlanabilirsiniz.
PULMONER REHABİLİTASYON İLE
NEFES AL, HAREKET ET, YAŞADIĞINI FARK ET!